Tüm dünyada her yıl yaklaşık 3 milyon 200 bin kişinin ölümünün faili sedanter, yani hareketsiz yaşam. Riski azaltmanın yolu ise düzenli egzersizden geçiyor. Günlük adım sayınız 5 binin altındaysa endişelenmek için nedeniniz var demektir.

Yaşam kalitesini artırmak için beslenme, düzenli uyku ve stres yönetimi kadar önemli bir faktör daha var: Egzersiz yapmak… Ancak özellikle son 40-50 yıldır teknolojinin gelişmesiyle beraber günlük hayat değişime uğradı. Televizyon, bilgisayar, internet kullanımının artması sedanter; ya da diğer bir deyişle hareketsiz yaşam tarzını beraberinde getirdi. İki yıldır tüm dünyaya hakim olan pandemi, hareketsiz yaşam alışkanlığını daha da arttırdı.

Fiziksel aktivitenin düzensiz ya da az olduğu yaşam tarzına sedanter (hareketsiz) adı veriliyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) raporlarına göre ergenlerin beşte dördü, yetişkinlerin üçte biri yeteri kadar fiziksel aktivitede bulunmuyor. Araştırmalar, fiziksel inaktivite ve sedanter yaşam tarzının tüm dünyada yılda 3 milyon 200 bin ölümle ilişkisi olduğunu ortaya koyuyor.

Peki, hareketsiz yaşam tarzının insanlar üzerinden nasıl bir etkisi var? Uzun vadede hangi sağlık problemlerine yol açıyor? Sağlık Bilimleri Üniversitesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Kadriye Öneş, TRT Haber’e anlattı.

Hareketsiz yaşam kilo aldırıyor

Gün içinde 5 binden az adım atmanın sedanter yaşama işaret ettiğini söyleyen Prof. Dr. Kadriye Öneş, “Yaşına ve sağlık durumuna göre önerilen düzeyde fiziksel aktivite yapmayan bireyler 'sedanter' olarak tanımlanıyor” diyor.

Hareketsiz yaşamın insanların kilo alınmasına neden olduğunu ifade eden Prof. Dr. Öneş, şöyle devam ediyor:

“Fazla kilo vücuda zararlarının yanında, bağışıklık sistemini de bozarak birçok hastalığa davetiye çıkarıyor. Ayrıca vücudun pek çok sistemini de olumsuz etkiliyor. Sedanter yaşayan insanlar, çok daha fazla yorgunluk çekiyorlar. Çünkü hareketsizlik yorgunluğu artırıyor. Egzersizler kasları güçlendirerek yorgunluğu azaltıyor. Yine solunum fonksiyonlarının artması da yorgunluğu azaltan bir başka faktör.”

Sedanter yaşam pek çok hastalığa sebep oluyor

Sedanter yaşam yorgunluğun yanı sıra insan sağlığına pek çok olumsuz etkide bulunuyor. Prof. Dr. Öneş, obezite ile başlıyor ve şu sorunları sıralıyor:

“Kalp krizi, tansiyon yüksekliği gibi kardiyovasküler hastalıklar. Meme, rektum, kolon, akciğer gibi bazı kanser türleri... Astım, bronşit gibi akciğer hastalıkları... Anksiyete, depresyon gibi bazı psikolojik rahatsızlıklarının yanısıra eklem kireçlenmeleri, osteoporoz gibi kas iskelet sistemi problemleri. Bunun yanında diyabet gibi metabolik hastalıklar; Hatta demans, alzheimer gibi birçok hastalık sedanter yaşam tarzı olan bireylerde çok daha fazla görülüyor.”

Dünya çapında görülen ölümlerin yüzde 70’inden fazlası yavaş yavaş ilerleyen kronik hastalıklardan kaynaklanıyor. Kardiyovasküler hastalıklar, kanser, diyabet, solunum yolu gibi kronik hastalıklar en sık görülen ölüm nedenleri arasında yer alıyor. Bunların oluşmasında da sedanter yaşam şekli büyük rol oynuyor.

Prof. Dr. Öneş konuya ilişkin, “Türkiye’de de ölümlerin en büyük nedeni kalp ve dolaşım hastalıkları (iskemik kalp hastalığı ve inmeler), ikinci sırada kanserler geliyor. Bu hastalıkların önlenmesinde fiziksel aktivite çok önemli. Yani sedanter yaşamdan vazgeçmek hem dünyada hem ülkemizde önemli ölçüde ölümlere neden olan hastalıkları azaltacaktır” uyarısında bulunuyor.